Gewoontegedrag is een belangrijke oorzaak van onrust in je werk en privéleven. Veel van wat je doet, doe je simpelweg omdat je het altijd doet. De échte reden weet je vaak niet eens. Tijd dus om je gewoontes te lijf te gaan. Hierdoor krijg je meer rust, tijd en concentratie. Zowel in je werk als privé.
Wetenschapper en journalist Charles Duhigg deed uitgebreid onderzoek naar gewoontes. Hij ontdekte dat gewoontes behoorlijk rare gedragingen zijn. Bij een gewoonte kies je er namelijk niet bewust voor om iets te doen. Je doet iets ‘op de automaat’. Gewoontegedrag is hoe je op je fiets stapt, in welke volgorde je jouw tanden poetst en op welke momenten jij jouw smartphone checkt. Je denkt er niet bij na. Het is automatisch en impulsief gedrag.
Die automatische gedragingen zijn handig. Als een auto voor je in het verkeer onrustige signalen vertoont, neem jij onbewust de beslissing om extra afstand te houden. En het niet hoeven nadenken over de volgorde waarin jij je tanden poetst, scheelt je elke dag heel wat tijd. Handig dus, dat onbewuste gedrag. Maar onbewust gedrag kan ook in de weg zitten. De neiging om vaak nét te laat naar je werk te gaan bijvoorbeeld. Of de neiging om heel vaak je smartphone te checken. Of wellicht de neiging om altijd in de verdediging te schieten bij een discussie.
Hoe werkt dat onbewuste gedrag eigenlijk in je lichaam? We leggen het uit via een voorbeeld uit het boek “The power of habit” van wetenschapper Duhigg. Duhigg schrijft over een man die door een ongeval ernstige hersenschade heeft opgelopen. De man is zijn geheugen volledig kwijt. Op de vraag of deze man kan vertellen waar in z’n huis de keuken is, zegt hij “nee”. Maar wanneer dezelfde man de vraag krijgt om een glas drinken in te schenken, loopt hij automatisch naar de keuken. Het ‘naar de keuken lopen’ is gewoontegedrag. Gewoontes werken blijkbaar anders in onze hersenen dan geheugen.
Veel mensen onderschatten de invloed van gewoontegedrag. Logisch, want je kunt namelijk niet bewust nadenken over onbewust gedrag. Als je bewust gaat nadenken over gewoontes, is je conclusie altijd dat het wel meevalt. Vind je dit gek klinken? Laat dan je smartphone maar eens een dag thuis liggen. Check vervolgens hoe vaak je (voor niks) je hand in je jaszak of tas stopt, op zoek naar je mobiel
Het onbewuste karakter van gewoontes kan gevaarlijk zijn. Zeker in relatie tot werkdruk en time-management. Het zorgt ervoor dat je niet merkt dat een gewoonte, een gewoonte wordt. Ervaar je regelmatig te weinig uren in een dag? Is je werk vaker niet dan wél af? Of heb je het gevoel steeds maar afgeleid te worden? Grote kans dat gewoontegedrag in de weg zit.
Als je jouw gewoontes wilt veranderen, dan start je met een inventarisatie. Je moet als eerste onderzoeken welke gewoontes bij jou een rol spelen. Richt je daarbij op gewoontes die invloed hebben op jouw werk, jouw tijdsbesteding en jouw concentratie.
Zo’n inventarisatie werkt als volgt. Wat je nodig hebt, is een pen, papier en een horloge (telefoon mag ook). Schrijf vervolgens 7 dagen lang precies op wat je doet en hoe lang dat duurt. Het kost wat discipline, maar het werkt. Een voorbeeld hieronder.
Na het inventariseren, komt het analyseren. In de analyse tel je alle zelfde handelingen bij elkaar op. Het totaal aan handelingen en tijd deel je vervolgens door zeven. Je krijgt dan bijvoorbeeld het volgende resultaat.
Vervolgens analyseer je jouw eigen cijfers. Een kwartier koffie halen per dag kan bijvoorbeeld prima zijn. Maar 40 minuten besteden aan het checken van je smartphone, vind je misschien te hoog. Je wilt je bijvoorbeeld niet meer dan 25 minuten per dag je smartphone checken en ook niet vaker dan vijf keer per dag.
De inventarisatie en analyse vormen de basis voor het verbeteren van je gedrag. Je dwingt jezelf om maximaal 5 keer je smartphone controleren. Ook dwing je jezelf om daar maximaal 5 minuten per keer aan te besteden. Je wint hierdoor een kwartier per dag. Dezelfde analyse en verbetering voer je door voor alle handeling.
Let wel op: een belangrijke oorzaak voor het ontstaan van gewoontes, is dat ze je een goed gevoel geven. Door altijd langer door te werken, krijg je meer af. Door vaker je telefoon te checken, ben je sneller op de hoogte. Door langer te douchen, ontspan je meer. Zorg er bij het aanpassen van je gewoontes voor dat je de positieve prikkel niet volledig verwijdert. Want zonder positieve prikkel, houd je jouw gedragsverandering niet vol. Dit is overigens ook de reden dat goede januari-voornemens vrijwel altijd falen. Niet alleen het gedrag maar ook de positieve prikkel wordt verwijderd.
Een voorbeeld van dit laatste: misschien pak je jouw smartphone om Facebook of Instagram te checken. Je beloning is dan dat je even vermaakt wordt. Kijk in dat geval naar alternatieven om vermaakt te worden: een praatje met een collega misschien? Dat kost natuurlijk ook tijd. Maar het geeft je meer rust. En bovendien helpt zo’n bewust praatje jou om van je onbewuste smartphone-gedrag af te komen.
Onze cookies zorgen voor gebruiksgemak en analyseren websitegedrag.
Doe jij al mee?
